Leikhús fáránleikans

Ísland á fyrsta áratug 21. aldar á sagan eftir að dæma sem leikhús fáránleikans í hæstu hæðum. Það sem er að gerast núna fullkomnar þá mynd.

Við vitum ekki enn hver endanleg túlkun verður eða hversu víðtæk hún verður en samt er það staðreynd að Hæstiréttur hefur dæmt gengistryggð bílalán sem ólögmæta gjörninga. Hvaða áhrif þessir dómar koma til með að hafa á önnur sambærileg gengistryggð lán fer best á að hafa sem fæst orð um að sinni. Það sem eftir stendur er fáránleikinn í þessu öllu saman. Hvernig má það vera í alvöru talað að virðuleg íslensk fjármálafyrirtæki hafi boðið öllum almenningi í landinu upp á eitthvað ef það er  tiltölulega skýrt í lögum að sé bannað? Algjörlega fyrir opnum tjöldum árum saman með samþykki þeirra sem eiga að hugsa um hagsmuni okkar almennings? Það er súrrealísk staða sem upp er komin og við hljótum að horfa til þess hvernig slíkt gat gerst.

Ég hlustaði á athyglisverða hlið þessa máls í dag sem vænta má að verði hávær á næstunni. Hlið sem sannfærir mig enn einu sinni um hvað orð Þorgeirs ljósvetningagoða forðum voru orð mikils sannleika. Orðin um að „ef við slítum í sundur lögin slítum við og í sundur friðinn".

Ef í ljós kemur að staða þeirra sem tóku gengistryggð erlend lán reynist mun betri en staða þeirra sem tóku verðtryggð íslensk lán er ljóst að það er ófriður framundan. Það fór ekkert á milli mála af umræðunni sem ég varð vitni að í dag ef þetta verður niðurstaðan líta þeir sem sitja uppi með íslensku lánin á sig sem svikna. Ekkert óeðlilegt við það. Fullkomlega eðlileg viðbrögð við þeim efnahagslegu hamförum sem hér hafa orðið að við öll viljum sitja við sama borð. Það er nefnilega réttlæti. Það er óréttlátt að ein lög gildi fyrir tiltekinn hóp og önnur lög fyrir annan hóp. Þetta vissu þeir sem bjuggu til meginregluna fyrir þúsundum ára síðan „að allir skildu jafnir fyrir lögunum" en því miður virðist sem sú viska hafi gleymst í áranna rás.

Það sem mér þótti vont að upplifa við umræðuna í dag var að finna að ég var í „vonda liðinu". Ég var sú sem tók áhættu með því að taka erlent lán og þess vegna var sanngjarnt að ég sæti uppi með afleiðingarnar af því. Ég hafna því að ég sé vond eða glæpamaður þó ég hafi tekið þátt í þeim leik sem mér stóð til boða. Leikurinn var fáránlegur, ég er fyrsta manneskjan til að viðurkenna það, en hann var almennur og hann var viðhafður með fullu samþykki stjórnvalda og stofnana samfélagsins.

Ég sem aðili að íslensku samfélagi hef valið að treysta stofnunum þess. Þegar virðulegur banki í samfélaginu býður mér upp á eitthvað lít ég á það sem ábyrgan gjörning sem ég ber fullkomið traust til. Þannig var það og þannig hlýtur það að vera. Það getur ekki verið að ég eigi að líta á mig sem glæpamann fyrir það eitt að þiggja eitthvað sem löglega rekin stofnun býður mér upp á.

Það var augljóst í upphafi þessa áratugar að íslensk stjórnmál urðu að taka stefnu á nýjan gjaldmiðil. Íslensk stjórnmál kusu að gera það ekki. Kusu sjálfsblekkingu og afneitun að ekki sé talað um dramb og hroka. Íslensk stjórnmál kusu að horfa algjörlega framhjá þeim fáránleika sem örgjaldmiðill skapaði í alþjóðlegum viðskiptaheimi og stjórnvöld sem áttu að vera ábyrg gagnvart almenningi ákváðu að vera óábyrg.

Það er sú afstaða sem við öll súpum seyðið af núna. Það er sú afstaða sem orsakaði fáránleikann í risi íslenska hagkerfisins og það er sú afstaða sem orsakaði hrunið. Það er sú afstaða sem leiðir til þess að lífskjör okkar allra eru stórkostlega skert og munu væntanlega verða um langa hríð.

Það er fullkomlega óábyrgum, sjálfhverfum stjórnmálum um að kenna. Samt er það svo að Sjálfstæðis- og Framsóknarmenn allt í kringum mig eru fullkomlega óábyrgir og líta svo á allt vont í samfélaginu í dag sé núverandi ríkisstjórn um að kenna.

Ef þetta er ekki fullkomið leikhús fáránleikans þá veit ég ekki hvað þetta er.