Ný hugmyndafræði við stjórn fiskveiða

Starfshópurinn hefur skilaði skýrslu til sjávarútvegsráðherra með niðurstöðum sínum um einstök mál og gert tillögur til úrbóta í þeim álitaefnum sem uppi hafa verið í greininni. Auk þess leggur hópurinn fram valkosti um leiðir til við stjórn fiskveiða til langs tíma og líklegt er að sem mest sátt geti verið um.
Í stuttu máli er megin niðurstaðan sú að allir aðilar starfshópsins að undanskildum LÍÚ eru þeirrar skoðunar að í stjórnarskrá lýðveldisins verði skýrt kveðið áum að fiskistofnar við landið séu sameign þjóðarinnar. Um þetta er þverpólitísk niðurstaða allra flokka á Alþingi og fullt samkomulag allra hagsmunaaðila í sjávarútvegi – nema LÍÚ. Sjónarmið þeirra sem hafa haldið því fram að fiskurinn í sjónum sé eign annarra hefur því beðið fullkomið skipbrot.
Í öðru lagi er það samhljóða niðurstaða starfshópsins, að undanskildum fulltrúa Hreyfingarinnar, að eigandi auðlindarinnar (þjóðin) geti gert tímabundna afnota- eða nýtingasamninga við þá sem vilja stunda fiskveiðar gegn gjaldi og tilteknum öðrum skilyrðum. Með þessum hætti er verið að fara álíka leið og farið er með aðrar sameiginlegar auðlindir, þ.e. eignarhaldið sé skýrt og samningar séu gerðir um afnot. 
Í þriðja lagi er starfshópurinn samhljóða um að aflaheimildum skuli skipt upp í tvo potta. Annar potturinn verði til ráðstöfunar innan aflamarkskerfisins gegn samningum um afnot en hinn ætlaður til atvinnu- og byggðatengdra aðgerða. Hlutfall þessara tveggja potta verði lögbundið þannig að báðir stækki eða minnki eftir því hvort útgefnar heimildir aukist eða dragist saman hverju sinni.
Í fjórða lagi gerir starfshópurinn ítarlega grein fyrir þeim álitaefnum sem uppi hafa verið í sjávarútvegi á síðustu árum og gerir tillögur til úrbóta í þeim efnum. Í því sambandi má nefna að takmarka verði hve stórt hlutfall veiðiheimilda megi vera á einni hendi og kanna þurfi innbyrðistengsl fyrirtækja í sjávarútvegi með það í huga. Starfshópurinn leggur áherslu á að aflahlutdeildir eða tryggur aðgangur að aflaheimildum þurfi upp að vissu marki að vera tengdur við byggðir til atvinnusköpunar. Starfshópurinn er sammála um að heimild til framsals aflamarks þurfi að þrengja frá því sem nú gildir, afnema eða eingöngu heimila skipti á aflaheimildum. Ef framsal verði leyft fari það fram með opinberum hætti þannig að aðgangur allar að heimildum verði jafn.
Hér er skiljanlega aðeins drepið á örfáum atriðum í skýrslu starfshópsins sem er bæði yfirgripsmikil og fróðlega aflestar.
Aðalatriðið er að breið samstaða hefur náðst um nýja hugmyndafræði við stjórn fiskveiða og sjónarmiðum þeirra sem farið hafa með þau mál á hinum pólitíska vettvangi undanfarna tvo áratugi, hefur verið vísað frá.
Það er trú mín að tillögur starfshópsins verði til að móta nýtt upphaf við stjórn fiskveiða hér á landi. Tillögur hópsins er að mínu mati vel rökstuddar, byggðar á haldgóðum upplýsingum og til þess fallnar að ná sátt hjá þjóðinni um þessa mikilvægu atvinnugrein og leiða til lykta þau deilumál sem uppi hafa verið í greininni. Á grundvelli vinnu starfshópsins og þeirra valkosta sem hann bendir á mun ráðherra síðan ákvarða ferkari tilhögun við endurskoðun fiskveiðilöggjafarinnar.
Hér má nálgast skýrslu starfshópsins.